A) Kurumlar Vergisi Kanunu Yönünden:
Kurumlar Vergisi Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (k) bendi ile de tüketim ve taşımacılık kooperatifleri dışında kalan kooperatifler belirli şartlarla kurumlar vergisinden muaf tutulmuşlardır.
-Dolayısıyla Taşımacılık kooperatifleri Kurumlar Vergisine Tabidir.
-Bu durumda Taşımacılık kooperatiflerinde üyeler tarafından kooperatife verilen üyelik aidatları, aidatları kooperatifler bakımından bir gelir niteliği taşıdığı için kurumlar vergisi matrahının tespitinde kurum kazancına ilave edilmelidir.
B) Katma Değer Vergisi Kanunu Yönünden:
Konuya ilişkin olarak yayımlanmış bulunan 60 seri no.lu Katma Değer Vergisi Sirkülerinin “1.3. Aidatlar” başlıklı bölümünde;
“Üyelerden veya katılımcılardan alınan aidatlar, herhangi bir teslim veya hizmetin karşılığını teşkil etmemek şartıyla KDV’nin konusuna girmemektedir. Örneğin, dernek tüzüğünde belirtilen gelirlerden olan üye aidatları KDV’ye tâbi tutulmayacaktır.
Ancak kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan bir kooperatifin ticari nitelikteki teslim ve hizmetlerinin karşılığında yapılan ve kurum kazancının bir unsuru sayılan aidat ödemeleri KDV’ye tabi tutulacaktır. Örneğin, tüketim ve taşımacılık kooperatifleri gibi kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan kooperatiflerin üyeleri tarafından yapılan ve kurum kazancının bir unsuru sayılan aidat ödemeleri KDV’ye tabi bulunmaktadır. Kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunmayan kooperatifin ortak giderleri karşılamak (üyelerin güvenlik, bahçıvanlık, havuz ve sosyal tesislerin bakımı, elektrik ve su gibi ihtiyaçlarının giderilmesi) amacıyla tahsil ettiği aidatlar ise ticari mahiyet arz etmediğinden KDV’ye tabi tutulmayacaktır.”
açıklaması yapılmıştır.
– 60 seri nolu KDV sirkülerinde açıkça belirtildiği üzere; Taşımacılık Kooperatiflerinde üyelerden alınan aidatlar için Kooperatif tarafından fatura düzenlenmeli ve KDV hesaplanmalıdır.
C) Muhasebeleştirilmesi:
Konuya ilişkin GİB tarafından verilen Özelge aşağıdaki gibidir.
Özelge: Kooperatiflerin ortaklarından aldıkları üye aidatının tek düzen muhasebe sisteminde kaydı hakkında.
Sayı: B.07.0.GEL.0.31/3185-59/007114
Tarih: 25/02/2003
T.C. MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
SAYI : B.07.0.GEL.0.31/3185-59 25.02.2003-
007114 KONU :
…………………. VALİLİĞİ
(Defterdarlık: Gelir Müdürlüğüne)
İLGİ : 07/02/2003 tarih ve B. 07.4. DEF. 0.20.10/33-848 sayılı yazınız.
İlgide kayıtlı yazınız ve ekleri incelenmiş olup, Bakanlığımız görüşü aşağıda açıklanmıştır.
Bilindiği üzere, tekdüzen muhasebe sisteminin uygulanmasına ilişkin açıklamalar, 26/12/1992 tarih ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 1 Sıra No.lu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ve daha sonra bu konuda yayımlanan diğer tebliğlerde yapılmış bulunmaktadır.
Buna göre, kooperatiflerin ortaklarından aldıkları üye aidatı adı altındaki paraların kooperatif açısından gelir kabul edilmesi halinde, alınan paralar ilgili aktif hesabın (Kasa, Banka, v.s.) borcu karşılığında “649 Diğer Olağan Gelir Ve Karlar” hesabının alacağına kaydedilecektir.
Diğer taraftan, sözkonusu üye aidatı adı altındaki paraların kooperatif açısından borç ve ortaklar açısından alacak kabul edilmesi halinde, alınan paralar ilgili aktif hesabın (Kasa, Banka, v.s.) borcu karşılığında “431 Ortaklara Borçlar” hesabının alacağına kaydedilecektir.
Ayrıca, kooperatifin aldığı bağışlar “649 Diğer Olağan Gelir Ve Karlar” hesabının alacağına kaydedilerek muhasebeleştirilecektir.
Bilgi edinilmesini ve gereğini rica ederim.
–Yukarıda yer alan özelgeden de anlaşılacağı üzere Taşımacılık kooperatiflerinde üyelerden alınan aidatlar “Diğer Olağan Gelir Ve Karlar” olarak muhasebeleştirilmelidir.
Örneğin: S.S ABC Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi; üyesi A dan 01.01.2017 de 5.000-TL tutarında üyelik aidatı talep etmiş olup söz konusu kişi tarafından Kooperatife banka üzerinden ödeme yapılmıştır.
Bu durumda muhasebe kaydı aşağıdaki gibi olmalıdır:
—————————-01.012017———————–
102 Bankalar 5.900
649 Diğer Olağan Gelir ve Karlar 5.000
649.01 Üyelik aidatları
649.01.02 A kişisi
391 Hesaplanan KDV 900
————————– — / ————————–
